Gizli sözleşmenin tarihi 22 Ekim 2018 ve üzerinde yazanlar Avrupa’nın en büyük 11 futbol kulübünün 2021-22 sezonu için yeni bir lig hazırlığında olduğunu gösteriyor. Der Spiegel tarafından European Investigative Collaborations (EIC) konsorsiyumuyla paylaşılan ve The Black Sea’nin de incelediği belge, Avrupa futbolunun devlerinin Şampiyonlar Ligi ve UEFA’dan kopma planlarını ortaya çıkarıyor.
“Avrupa Süper Ligi” konsepti, kulüp yönetimlerinin neredeyse 30 yıldır üzerinde düşündükleri bir konu. En son 2016 yılında tartışmalar tekrar alevlenmiş ancak ortaya bir şey çıkmamıştı. Tam bu dönemde Bayern Münih, Juventus, Real Madrid ve Barcelona gibi kulüpler yeni bir lig kurma planlarını ima ederek UEFA’ya baskı yapmış ve federasyonun Şampiyonlar Ligi sistemini büyük kulüplerin lehine olacak şekilde yeniden düzenlemesini sağlamıştı.
Ancak Şampiyonlar Ligi’nin değişen formatı da bu kulüpleri tam anlamıyla tatmin etmişe benzemiyor ve görülüyor ki Avrupa Süper Ligi fikri hâlâ capcanlı.
Bu tür bir ligin kurulması, büyük kulüplerin UEFA’dan kopması ve böylece yapılacak şampiyonluk maçlarının yayın haklarından ve sponsorluk anlaşmalarından gelecek tüm parayı kendi kulüplerine aktarabilmesi demek oluyor.
22 Ekim gecesi, danışmanlık şirketi Key Capital Partners’dan Real Madrid başkanı Florentino Perez’e bir e-posta gidiyor. İlişiğinde ise 13 sayfalık bir belge var. Belge, Avrupa Süper Ligi’ni kuracak takımların imzası için gönderilmiş ve “ön protokol” olarak adlandırılmış. Anlaşmada “kurucu” olarak belirtilen 11 kulüp var: Real Madrid, Barcelona, Manchester United, Manchester City, Chelsea, Arsenal, Liverpool, Paris Saint-Germain, Juventus, AC Milan ve Bayern Münih. Yeni Avrupa Ligi’nin 2021-22 sezonunda başlaması ve 20 yıl sürmesi planlanmış.
Bu 11 kurucu kulübün yanı sıra beş kulübün adı da “ilk davet edilenler” olarak geçiyor: Atletico Madrid, AS Roma, Borussia Dortmund, AS Roma ve Olympique Marseille. Sözleşmeye göre bu kulüpler “daveti kabul etmiş” olarak görünüyor.
“Kurucular” toplam 16 takımlık bu ligi yönetmek için bir organizasyon kurmayı da taahhüt ediyorlar. Bu organizasyonun aynı büyüklükte olmasa da UEFA gibi finansal, cezai ve yönetimsel sorumlulukları olması planlanıyor.
İki hafta önce gönderilen bu protokolün imzalanıp resmi olarak Avrupa Süper Ligi’nin kurulması ve bu 16 kulübün lige katılıp Şampiyonlar Ligi’nden çıkması, UEFA’nın da bir nevi içinin boşaltılması demek oluyor.
The Black Sea'nin Football Leaks haberlerini buradan takip edin
Tüm yayın geliri kulüplere
Plan yürürlüğe koyulursa 11 kurucu kulübün, performansları ne olursa olsun bu yeni ligde 20 sene boyunca yer almaları kesinlik kazanacak, bu da 20 sene boyunca ligden para kazanacak olmaları anlamına geliyor. Avrupa devleri daha da çok para kazanırken, Türkiye’nin de dahil olduğu görece küçük kulüpleri barındıran ülkeler yarışın dışına itilmiş oluyor.
Sözleşmeye göre, ligi düzenlemek için İspanya’da bir şirket kurulacak ve bu şirket sadece ve sadece “kurucu” kulüplerin yönetiminde olacak. Belge, maçların yayın haklarından ve diğer tüm kaynaklardan gelecek gelirlerin dağılımını da öngörüyor: Real Madrid %18.77 paya sahip olacak, Barcelona %17.61, Manchester United %12.58, Bayern %8.29, Chelsea %8.19, Arsenal %6.48, Juventus %6.16, PSG %6.11, Man City %6.05, Liverpool %5.50 ve AC Milan %4.27.
Belgede Avrupa futbolunu yönetip denetleyen kurum UEFA’nın adı bile geçmiyor. Avrupa devlerinin kontrolünde yepyeni bir sistem kurulmak istendiği açık. 13 sayfalık belge tüm detayları anlatıyor: hakemleri ligin kuracağı yeni organizasyon seçecek, ayrıca kulüp ve oyuncuları cezalandırabilme yetkisine sahip bir disiplin kurulu da oluşturacak. Aynı zamanda kulüplerin finansal fair play kurallarına uyup uymadığı da denetlenecek.
Protokol, yeni ligin 11 kurucu, 5 misafir kulübünü sıralıyor. (Doküman: EIC Network)
EIC gazetecilerinin sorularını yanıtlayan Borussia Dortmund başkanı Hans-Joachim Watzke iddialarla ilgili yorum yapmayacağını ama Dortmund’un Bundesliga’dan ayrılmayacağını söyledi. Barcelona ve Juventus kulüpleri yorum yapmayacaklarını belirttiler. Bayern Münih ve PSG ise böyle bir sözleşmeden haberleri olmadığını açıkladılar.
Football Leaks sızıntısındaki başka bir belge Real Madrid’in başını çektiği bu grubun en azından 2015 yılından beri görüşme halinde olduğunu gösteriyor. 17 Aralık 2015’te Amerikalı spor organizatörü Charlie Stillitano, Real Madrid’in iki yöneticisine bir e-posta atıyor ve “çok gizli” ibaresiyle bir sunum gönderiyor. Sunumda yeni Avrupa Ligi’nin detayları anlatılıyor. Plana göre yeni lig 18 kulüplük olacak: İngiltere, İspanya, İtalya, Almanya ve Fransa’da en fazla izlenen 17 takım yeni ligi oluşturacak; 18’inci olmak için ise Portekiz, Türkiye, Hollanda ve Rusya’nın en iyi takımları birbirleriyle yarışacak. Sonrasında ise bu takımlar devamlı olarak birbirleriyle maça çıkacaklar ve maçlar haftanın üç günü yayınlanacak.
Yazdığı e-postada organizatör Stillitano, bu planın kulüp başına yıllık en az 500 milyon avro kazanç getireceğini anlatıyor. Bu e-postalardan birkaç ay sonra Real Madrid başkanı hem La Liga’dan hem de Şampiyonlar Ligi’nden ayrılarak yeni bir lig kurmaya istekli olduğunu açıkça beyan etmişti.
Organizatör Stillitano’nun yeni lig planları dahilinde Şubat 2016’da Premier Lig’in beş deviyle görüştüğü anlaşılıyor. Manchester United, Arsenal, Chelsea, Liverpool ve Man City yetkilileriyle Londra’da lüks bir otelde toplantı ayarlanıyor. Tüm ayrıntıları ortaya çıkmasa da bu toplantının gerçekleştiği haberi İngiliz basınına sızmış ve gazetelerde yazılmıştı. Football Leaks’te yer alan e-postalara göre, haberleri okuyan İngiliz kulüplerinin yetkilileri oldukça endişelenmiş. Man City medya sorumlusu, kulübün CEO’su Ferran Soriano’ya attığı e-postada şöyle diyor: “İleriki adımları atarken çok dikkatli olmalı ve sanki kartel yaratmışız gibi bir algıdan mutlaka kaçınmalıyız.” Soriano ise cevap olarak konuyla ilgili yapılacak toplantıların bundan sonra daha gizli yerlerde ayarlanması gerektiğini söylüyor.
Kulüplerin artan baskısı ve yeni sistem
Mayıs 2016’ya gelindiğinde ise kulüpler UEFA üzerindeki baskılarını arttırmaya karar veriyorlar. 2 Mayıs’ta Bayern ve Juventus CEO’ları Budapeşte’de UEFA yetkilileriyle buluşuyor ve takımlarının Şampiyonlar Ligi’nden ayrılmaması için birtakım şartların söz konusu olduğunu federasyona anlatıyorlar. Kısacası, lig üzerinde daha çok söz sahibi olmak istiyorlar. Toplantıdan dört gün sonra Bayern CEO’su Karl-Heinz Rummenigge, buluştukları UEFA yetkililerine öfkeli bir e-posta gönderiyor: “Beklentilerimizin hiçbiri karşılanmadı!” Sonrasında ise yeni ligle ilgili gözle görülür bir adım atılmıyor.
Ancak anlaşılıyor ki kulüplerin bu baskısı Şampiyonlar Ligi sisteminin yenilenmesine neden olmuş. Yapılan yeni düzenlemeler ligin gitgide daha dışlayıcı hale geldiği eleştirilerine yol açmıştı. Bu yıl değişen sisteme göre 32 takımdan oluşan lig içinde Avrupa’nın en büyük kulüpleri için ayrılan kota 22’den 26’ya yükseltilmiş, böylece güçlü takımların ligdeki yerleri sağlamlaştırılmıştı. Ligde İspanya, İtalya, Almanya ve İngiltere’den dörder takımın mücadele edebilmesi garantilenmişti.
En az üç sezon boyunca geçerli olacak bu yeni değişiklikler Bayern Münih, Manchester United, Barcelona ve Real Madrid gibi Avrupa’nın en zengin kulüplerinin her Şampiyonlar Ligi’nde yer alabileceğinin teminatı olmuştu. Daha fazla takım yarışacak olsa da Rusya, Portekiz, Hollanda ve Türkiye gibi ülkelerin kulüplerinin Avrupa büyüklerinden kalan kotayı doldurabilmek ve kalifiye olabilmek için kıyasıya rekabet etmesi gerekecek. Şampiyonlar Ligi’nde mücadele etmek, katılan takımlar için milyonlarca avroluk kazanç demek. Halihazırda yeni sistem, Batı Avrupa kulüpleri ile ekonomisi çalkantılı Doğu Avrupa ülkelerinden gelen kulüpler arasındaki eşitsizliği arttırdı.
Galatasaray başkanı Mustafa Cengiz geçtiğimiz ay, sonuncu gelse bile kulübün Şampiyonlar Ligi’nden en az 55 milyon avro gelir elde edeceğini açıklamıştı. Ancak durum öyle değil. Uzmanlar yeni sistemle kazanç dağılımının değiştiğini ve dolayısıyla Galatasaray gibi takımların gelir havuzundan alacağı miktarın en az üçte bir oranında azalacağını belirtiyorlar.
Birkaç yıl süren yoğun baskıların sonuç verdiği ve Avrupa futbolunda UEFA’dan ziyade büyük kulüplerin sözünün geçmeye başladığı iyice anlaşılıyor.
Ekim 2018 tarihli belgede, yeni Avrupa Ligi kapsamında adı geçen kulüplerin Kasım 2018’e kadar imzayı atmaları şart koşuluyor. Ancak şu ana kadar kimlerin sözleşmeye son imzaları attığı ya da bu yeni lig projesi girişiminin akıbeti bilinmiyor.
Bilinen tek bir şey var, o da futbol cephesinde değişen hiçbir şeyin olmadığı. Arzulanan yegâne şey hâlâ aynı: Para, para ve daha çok para.
Başlık fotoğrafı: Şampiyonlar Ligi finali, 2014. Gonzalo Arroyo Moreno/Getty Images - Guliver